Δυο βιβλία με κοινό παρονομαστή τον ξεριζωμό
Αναμφίβολα τα βιβλία είναι η καλύτερη παρέα γιατί οι ιστορίες που γράφονται στις σελίδες τους σε διδάσκουν, σε ψυχαγωγούν, σε ταξιδεύουν. Τα ταξίδια δεν είναι πάντοτε ευχάριστα ούτε έχουν αίσιο προορισμό αλλά ακόμη κι έτσι η αξία ενός βιβλίου δεν μειώνεται ούτε χάνεται. Ένα καλό βιβλίο είναι ένα καλό βιβλίο, απλά. Και γι αυτό πάντα αξίζει τον κόπο να διαβαστεί!
Σήμερα θέλω να σας μιλήσω για δυο βιβλία που έχω διαβάσει και τα έχω αγαπήσει. Είναι διαφορετικά μεταξύ τους, κινούνται σε διαφορετικές χώρες, οι άνθρωποι είναι διαφορετικοί και αντιμετωπίζουν πολλές και διαφορετικές καταστάσεις. Έχουν όμως μερικά κοινά που δεν αφήνουν αδιάφορο τον αναγνώστη. Παρονομαστής τους λοιπόν είναι ο ξεριζωμός του ανθρώπου από τον τόπο του. Μια λέξη όλη κι όλη -ξεριζωμός- μα ένα σωρό αισθήματα να την ακολουθούν.
Ας τα πάρουμε όμως τα βιβλία ένα ένα.
Ιμαρέτ - στη σκιά του ρολογιού - Γιάννης Καλπούζος
Τι να ξεκινήσεις να πεις γι αυτό το βιβλίο; Ο Καλπουζος μέσα στις σελίδες του Ιμαρέτ διδάσκει ιστορία αλλά όχι την ιστορία που γράφεται ξερά στα ιστορικά βιβλία με γεγονότα και χρονολογίες. Ο Καλπούζος κάνει βουτιά στον χρόνο, γίνεται ένα μαζί του και μας μαθαίνει πως ήταν η ζωή στην Άρτα της μικρής ακόμη Ελλάδας όταν έπρεπε να συνυπάρξουν στην ίδια πόλη Έλληνες, Τούρκοι και Εβραίοι.
Η ιστορία ξεκινάει όταν το ίδιο βράδυ γεννιούνται στην ίδια γειτονιά ένας Έλληνας κι ένας Τούρκος. Η μία μάνα όμως δεν είχε αρκετό γάλα οπότε η άλλη προσφέρεται να θηλάσει και το άλλο παιδί μαζί με το δικό της. Δεν έχει σημασία ποια από τις δυο γυναίκες ήταν η τροφός των παιδιών. Σημασία έχει μόνο ότι τα παιδιά αγαπήθηκαν και μέχρι οι καιροί να τους χωρίσουν πορεύτηκαν μαζί στα εύκολα και στα δύσκολα, σεβάστηκαν ο ένας τη θρησκεία, τη γλώσσα και τα έθιμα του άλλου δημιουργώντας παράλληλα μια βαθιά και αγνή φιλία. Και δεν ήταν μόνο τα δυο παιδιά που έτρεφαν σεβασμό για τους γύρω τους αλλά ήταν ολόκληρη η κοινωνία. Μια κοινωνία που ήταν ικανή να χωρά μέσα της αρμονικά όλους και όλα. Ραμαζάνι και Απόκριες, μικρή Ελλάδα και Οθωμανική Αυτοκρατορία, τσιφλικάδες και εξαθλίωση, επαναστάσεις και συνύπαρξη μα πάνω απ' όλα μια όμορφη ζωή. Όχι πως δεν υπήρχαν προβλήματα και διαφωνίες μεταξύ των ανθρώπων ή εκείνο το "ο άλλος" στην καθημερινότητα τους αλλά και πότε δεν υπήρχαν αυτά ή και δεν υπάρχουν ακόμη;
Όλα αυτά μέχρι τη στιγμή που οι άνθρωποι πρέπει λόγω συνθηκών να αφήσουν τον τόπο τους και να ξεριζωθούν. Δεν υπάρχει τίποτα θετικό στον ξεριζωμό για κανέναν. Και σ' αυτό νομίζω συμφωνούμε όλοι. Κανένας δεν θέλει να αφήσει πίσω του μια για πάντα τον τόπο του, τις συνήθειες του, εκείνους που αγαπά ακόμη κι εκείνους που έχει θάψει εκεί. Μερικές φορές όμως δεν γίνεται αλλιώς κι όλα ακολουθούν έναν προδιαγεγραμμένο δρόμο, εκείνον του σπαραγμού.
Το κορίτσι απ' τη Σαμσούντα - Σόφι Θεοδωρίδου
Εδώ βρισκόμαστε στην περιοχή του Πόντου. Εκεί που επίσης ήταν δυνατό να συνυπάρξουν στην ίδια πόλη, στην ίδια γειτονιά, στο ίδιο τραπέζι άνθρωποι διαφορετικών λαών, διαφορετικών θρησκειών, διαφορετικών θέλω και διαφορετικών πρέπει. Εκεί που ο σεβασμός έκανε την συνύπαρξη όλων των ανθρώπων απλά ανθρώπινη και όχι σημαδεμένη από ταμπέλες της καταγωγής ή της θρησκείας. Μέχρι που το μίσος ήρθε να διώξει τους Έλληνες με τον πιο βάναυσο τρόπο αφήνοντας πίσω τους τον τόπο τους, τη ζωή τους, τις αναμνήσεις τους, τους νεκρούς τους, την ύπαρξή τους ολόκληρη.
Η Καλλιόπη είναι το κορίτσι απ΄τη Σαμσούντα και αντιπροσωπεύει τα βάσανα ενός ολόκληρου λαού - των Ελλήνων του Πόντου. Μέσα από τη δική της ιστορία που από παιδί ενηλικιώνεται απότομα μέσα σε λίγες μέρες και με τον χειρότερο τρόπο διδασκόμαστε και λίγη ιστορία όπως γεγονότα και μέρη που ίσως -κακώς- αγνοούμε. Η Καλλιόπη από τη Σαμσούντα θα βρεθεί σε ένα χωριό του Πόντου μόνη της χωρίς τη δική της οικογένεια, θα νιώσει βαθιά μέσα της τις λευκές πορείες θανάτου και τις αγριότητες του Κεμάλ. Από κει θα βρεθεί στην πλούσια Σμύρνη αλλά το όνειρο θα τελειώσει νωρίς με την καταστροφή της Σμύρνης.
Διαβάζοντας αυτά τα δυο βιβλία καταλαβάινεις μόνο ένα πράγμα. Ο ξεριζωμός δεν έχει εθνότητα, δεν έχει πατρίδα, δεν έχει γλώσσα και θρησκεία. Ο ξεριζωμός είναι ξεριζωμός όποιος λαός κι αν είναι αναγκασμένος να τον υποστεί κι αυτό γιατί τον συνοδεύει άπειρη θλίψη, άπειρος πόνος κι ένας σπαραγμός που δεν έχει πατρίδα.
Άλλο ένα μάθημα που παίρνουμε εμείς οι νεότεροι από τέτοια βιβλία εκτός από τα ιστορικά γεγονότα που ίσως και να αγνοούμε είναι πως οι άνθρωποι είναι πάντοτε τα πιόνια με τις λιγότερες κινήσεις (αν δηλαδή έχουν δικαίωμα κινήσεων - επιλογών). Οι άνθρωποι δεν έχουν πάντα το μίσος φυτρωμένο μέσα τους για τον συνάνθρωπο, μερικές φορές το μίσος στο σπέρνει μέσα τους η "εξουσία" που νομίζουν πως αποκτούν, ο φόβος, η ανασφάλεια και πολλά ακόμη. Επίσης μέσα από αυτό το βιβλίο καταλαβαίνει κανείς πόσο δύστυχος είναι ο κόσμος μας και ίσως πόσο καταδικασμένος είναι να μένει πάντα ο ίδιος.
Αν πέσουν αυτά τα δυο βιβλία στα χέρια σας απλώς διαβάστε τα! Κι αν με ρωτάτε πιο ρούφηξα αχόρταγα θα σας πω πως και τα δυο τα απόλαυσα και τα δυο με ταρακούνησαν σαν άνθρωπο και τα δυο με δίδαξαν πράγματα αλλά αυτό που θα διάβαζα ξανά και ξανά θα ήταν το Ιμαρέτ. Ήταν τόσο βαρύ το τέλος του που ακόμη ύστερα από 4 χρόνια δεν το έχω διαβάσει δεύτερη φορά γιατί νομίζω πως δεν το αντέχω.
Μέχρι το επόμενο ταξίδι πάνω σε ένα βιβλίο
σας χαιρετώ από τα νότια της χώρας!
4 Comments
Έχω διαβάσει αυτά τα βιβλία κι όποια άλλα έχουν κυκλοφορήσει για τον ξεριζωμό.
ΑπάντησηΔιαγραφήΈχεις απόλυτο δίκιο .Πονάει από όπου κι αν το δεις.
Σου προτείνω την τριλογία της Μαίρης Κόντζογλου Τα παλιά Ασήμια και πάλι της ίδιας Οι μεσημβρινοί της ζωής μου.
Για το ίδιο θέμα κσο είναι φανταστικά.
Να είσαι καλά και φιλάκια πολλά
Σε ευχαριστώ για την πρόταση Ρένα! σίγουρα να πέσουν στα χέρια μου θα τα διαβάσω... πάντα τέτοια θέματα με αγγίζουν γιατί πάντα έχουν να μου δώσουν κι ένα σπουδαίο μάθημα!
ΔιαγραφήΣου προτείνω και τα άλλα του Καλπούζου, το Εις την Πόλιν είναι καταπληκτικό. Ως παιδί του ξεριζωμού από την Πόλη με συγκλονίζουν τέτοια βιβλία. AriadnefromGreece!
ΑπάντησηΔιαγραφήΘεωρώ πως ο Καλπούζος διδάσκει πραγματική ιστορία μέσα από τα βιβλία του!
ΔιαγραφήΣε ευχαριστώ για την πρόταση! εννοείται θα το διαβάσω!!
Ο λόγος δικός σας: